رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک چیست؟
کتوژنیک، رژیم کیتو، یک برنامه غذایی با چربی بالا؛ رژیم کم کربو هیدرات و پروتئین متوسط است که برای کاهش وزن سریع بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در رژیم غذایی کتو، سوزاندن چربی‌های اضافی و انباشته بدون اینکه شخص احساس گرسنگی کند، انجام می‌شود.
این رژیم غذایی چطور کار می‌کند؟
روش کار رژیم کتوژنیک اینطور است که شما کالری بیشتری را از پروتئین و چربی بدست آورید و کربوهیدرات کمتری را مصرف کنید. شما در رژیم کتو باید بیشتر کربوهیدراتی که هضم آنها آسان است مانند شکر، نوشابه، شیرینی‌ها و نان سفید را حذف کنید.
در حالت طبیعی سوخت تامین کننده‌ی انرژی بدن از کربوهیدرات‌ها (فرآورده‌های قندی) بدست می‌آید. اما در این رژیم، سوخت بدن از ذخایر چربی و در صورت لزوم از پروتئین تامین می‌شود. در واقع استفاده از بافت چربی به عنوان سوخت، موجب کاهش وزن می‌شود. در رژیم کتو اساس رژیم بر کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها (فرآورده‌های قندی، نشاسته، برنج، نان و… ) و افزایش مصرف پروتئین و چربی است.
در رژیم کتوژنیک باید روزانه کمتر از ۵۰ گرم از کربوهیدرات‌ها را مصرف کنید، در نهایت انرژی بدن شما (قندخون که بدن می‌تواند سریع مصرف کند) تمام می‌شود. این معمولا بین ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد. سپس بدن برای انرژی شروع به شکستن پروتئین و چربی می‌کند که می‌تواند به کاهش وزن شما کمک کند.
کتوژنیک، شاید آسان‌ترین رژیم غذایی نباشد، اما در صورتی که دستورالعمل‌های آن را در برنامه غذایی خود ایجاد کنید، طولی نخواهد کشید که بدن شما شروع به چربی سوزی کند. در ادامه درباره کاهش وزن با کتوژنیک بیشتر توضیح داده‌ایم.
چند نوع رژیم کتوژنیک وجود دارد؟
انواع رژیم کتو عبارتند از:
- رژیم استاندارد (SKD)؛
- رژیم دوره‌ای (CKD)؛
- رژیم هدفمند (TKD)؛
- رژیم با پروتئین بالا(HPKD).
با اینکه بیشتر مطالعات بر روی رژیم استاندارد و پروتئین بالا صورت گرفته است، ولی رژیم هدفمند و دوره‌ای روش‌های پیشرفته‌تری هستند و عمدتا توسط ورزشکاران و بدنسازان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کتوژنیک برای چه کسانی ممنوع است؟
رژیم غذایی کتوژنیک برای کسانی که دارای اضافه وزن هستند، مبتلایان به دیابت یا کسانی که به دنبال بهبود سوخت و ساز بدن خود هستند، فوق‌العاده است. اما برای ورزشکاران حرفه‌ای، کسانی که قصد عضله سازی در بدن خود دارند و یا به دنبال افزایش وزن هستند، رژیم مناسبی نیست. این رژیم غذایی هم مانند تمام رژیم‌های غذایی دیگر تنها زمانی موثر خواهد بود که به مدت طولانی به آن پایبند باشید.
رژیم غذایی کتوژنیک برای چه کسانی مناسب است؟
آیا استفاده از رژیم کتوژنیک برای همه مناسب است؟ چه کسانی می‌توانند از رژیم کتوژنیک استفاده کنند؟ رژیم کتو قبلا برای کنترل صرع مقاوم به درمان استفاده می‌شد. اخیرا برخی از افراد از رژیم کتوژنیک برای لاغری و کاهش وزن استفاده می‌کنند.
رژیم کتوژنیک در واقع یک رژیم غذایی با مقدار کربوهیدرات حداقل و مقدار چربی زیاد است. در نتیجه نرسیدن کربوهیدرات از طریق رژیم غذایی، بدن شروع به مصرف چربی‌ها می‌کند و در نتیجه ترکیبات کتونی در بدن ساخته می‌شود و میزان آنها در خون افزایش می‌یابد. به این حالت کتوزیس یا کتوز گفته می‌شود.
کتوزیس یا کتوز، فرم خفیف کتواسیدوز است که در مبتلایان به دیابت بویژه دیابت نوع یک ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان به مرگ بیمار می‌انجامد.
رژیم غذایی کتوژنیک باعث می‌شود که فرد در ابتدای شروع رژیم، کاهش وزن سریع داشته باشد. این امر برای افرادی که بهر علت نیاز به یک کاهش وزن سریع دارند کمک کننده است. اما باید دانست که این نوع رژیم غذایی برای کاهش وزن طولانی مدت مناسب نیست.
نتایج برخی مطالعات انجام شده بر روی افراد چاقی که با رژیم غذایی کتوژنیک وزن خود را کم کرده‌اند، نشان می‌دهد که بسیاری از این افراد، پس از گذشت یکسال دوباره چاق می‌شوند. علت این است که استفاده طولانی مدت از رژیم کتوژنیک باعث می‌شود که فرد عضلات خود را از دست بدهد. کاهش توده عضلات، باعث کاهش متابولیسم بدن و در نتیجه بالا رفتن وزن می‌شود. به همین دلیل استفاده از این نوع رژیم برای کاهش وزن در طولانی مدت نتیجه بخش نیست.
استفاده از رژیم کتوژنیک در طولانی مدت خطرات قابل توجهی نیز به دنبال دارد. همانطور که ذکر کردم، رژیم کتوژنیک در طولانی مدت باعث از بین رفتن و تحلیل عضلات بدن می‌شود. بسیاری از صاحب نظران در مورد تحلیل عضله قلب بدنبال استفاده طولانی مدت از رژیم کتوژنیک هشدار داده‌اند و آن را یکی از خطرات استفاده طولانی مدت از این رژیم می‌دانند.
ساخت ترکیبات کتونی توسط کبد و دفع آنها توسط کلیه‌ها انجام می‌شود. به همین دلیل رژیم کتوژنیک فشار زیادی را به کبد و کلیه‌ها وارد می‌کند. از این رو استفاده از این رژیم غذایی برای کسانیکه مشکلات زمینه‌ای کبدی یا کلیوی دارند بسیار خطرناک است و توصیه نمی‌شود.
از عوارض رژیم کتوژنیک، احساس خستگی، اختلال خلق و خو، سردرد و اختلال توجه و تمرکز است. همچنین احتمال سنگ کلیه، پوکی استخوان و افزایش اسید اوریک خون و نقرس با این نوع رژیم افزایش می‌یابد.
در مجموع به نظر می‌رسد استفاده از رژیم کتوژنیک برای مدت طولانی مناسب نیست. همچنین این نوع از رژیم‌ها در کسانیکه مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای هستند توصیه نمی‌شود. بعلاوه این نوع از رژیم‌ها قادر به تامین تمام نیازهای تغذیه‌ای فرد بویژه در افرادیکه تامین مواد مغذی برای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد از جمله کودکان و بانوان باردار، نیستند.
اگر مبتلا به بیماری خاصی هستید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، ممکن است این توصیه‌ها برای شما مناسب نباشد. در اینصورت حتما با فرد متخصص مشورت نمائید.
